Шатахууны “ӨЛСГӨЛӨН” юунаас болов

Өчигдөр дэргэдээ бензин колонк бүхий авто замуудын нэгдүгээр эгнээ дугаарласан машинуудын түгжрэлд автаж, хоёрдугаар эгнээ рүү тахирлан орсноос хар өглөөнөөс тэг зогсолт үүсэв. Шалтгаан нь шатахуун олдохоо больсноос “өлсгөлөн” нүүрлэснийх. Төв аймгаас Улаанбаатар хүртэлх бүх бензин колонкуудын дагуу тахиралдсан их дугаарлалт үүссэн талаар сошиалд шуугив. Нийслэл хотын бүх шатахуун түгээгүүрийн газрууд бямба гарагийн оройноос ачааллаа дийлэхээ больж шөнөжин дугаарласан машинуудад дарагджээ. Цасны хайруу цагийн хүйтэнд шатахууны хомсдлоос үүдэн бөөн бухимдал.

Улаанбаатарт үйл ажиллагаа явуулдаг шатахуун түгээх станцууд авто бензин, шатахууныг тодорхой хязгаарлалттайгаар өдөрт 4-8 тонноор олгосоор хэд хонолоо. Харин өчигдөр үдээс хойхно зарим түгээгүүрт шатахуун бууж байна гэсэн мэдээ гарч эхэлсэн.

ОХУ нефтийн бүтээгдэхүүний импортдоо хориг тавьснаар Монгол Улсад шатахуун хангалттай нийлүүлэгдэх боломжгүй болж, орон нутагт дизель түлш тасалдаад байгаа гэх мэдээлэл бий.

Гэхдээ нөгөө талаас Засгийн газар ямар ч тасалдалгүй шатахуун оруулж ирж байгаа талаар мэдээлдэг.

Уг нь Монгол, Оросын Засгийн газрын комиссын Оросын хэсгийн дарга А.А.Козлов Монголд айлчилж, шатахуунаа хэвийн нийлүүлнэ гэдгээ амласан. Арваннэгдүгээр сарын 23-ны байдлаар 95 мянган тонн дизель түлш импортоор  оруулж иржээ. Үүний 7000 тонныг Хятадаас, үлдсэн 88 орчим мянган тонныг ОХУ-аас авсан байдаг. Мөн сарын 30-нд 50 вагон, арванхоёрдугаар сарын 1-нд 67 вагон, 2-нд 120 вагон гэхчлэн 350 вагон шатахуун Оросын талаас ачигдан нийт 730 вагон түлш нийлүүлэгдэнэ гэсэн албан ёсны мэдээ ч гарчээ. Монгол Улсын нийт хэрэглээ дээд хязгаартаа 90 мянган тонн хүрдэг байна. Саад гэвэл тээврийн асуудлаа шийдэхэд Монголын талаас хугацаа ордог аж. Ингээд бодоход хомсдол үүсэх учиргүй мэт.

Тэгвэл ОХУ-аас нэг тонн дизель түлшийг 700 гаруй ам.доллар, Хятадаас 900 гаруй ам.доллараар авдаг учир цаашдаа үнэ нэмэгдэх нь ойлгомжтой болж байгаа гэх.

Үнэ нэмэх нь гарцаагүй болж буй тул үүнээс улбаалан нефть бүтээгдэхүүн импортлогчид бойкот хийж шатахууны зохиомол хомсдолд оруулж байна гэсэн хардлага үйлчлүүлэгчдийн дунд бий болоод байна. Ийнхүү зохиомол бужигнаан үүсгэж байгаад  шатахуун импортлогчид татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс шомбодож төрөөс татаас авдаг “хууч өвчтэй” болсон нь худлаа биш. “Шатахуун байгаа. Импортлогчид үнэ нэмэх гэж албаар хомс юм шиг зохиож золигтлоо доо. Дандаа л тэгдэг шүү дээ” хэмээн бухимдсан иргэд хэлж байна.Нөгөө талаар шатахуун түгээгүүрүүд дээр бензиний машинууд ирчихсэн шатахуун нийлүүлж буй атал “Цаанаас битгий өг гэсэн” хэмээн түгээгчид нь хэлж байгааг ч дуулгах хүн байна.

Хэрэв ингэж хуурамч бойкот зарлаад, төрөөс татаас гувшаад байвал импортлогчдод хариуцлага тооцож, шатахуун шууд нийлүүлэх  давуу эрхийг Роснефтьд өгнө гэдгийг  Ерөнхий сайд өнгөрсөн жил сануулж л байсан.

Уг нь шатахуун гэдэг стратегийн нэн тэргүүний бүтээгдэхүүн. Улс орны аюулгүй байдал болоод бусад зүйлд аливаа нэгэн эрсдэл тохиоход бэлэн байх нөөц зэргээс шалтгаалж гарцаагүй төрийн мэдэлд байх ёстой ч НИК-иас эхлээд хувьд оччихсон. Монополь мэдэлтэй болсон импортлогчид нь дуртай цагтаа хориг тавьж, бойкот зарлаж үйлчлүүлэгчдээ бухимдуулж өдөржин шөнөжин шатахуун түгээгүүр дээр дугаарлуулж байгаад үнээ өсгөчихдөг байдлыг төрөөс ч гэсэн анхаарахгүй бол гэнэтийн эрсдэл үүссэн үед таг гацааж мэдэхээр болсныг үе үе тохиолддог зохиомол хомсдол , мөн сүүлийн өдрүүдийн нөхцөл байдал харуулж байна. Импортлогчдын зохиосон “хуурамч өлсгөлөн” тун удахгүй үнийн нэмэгдлээр солигдохын цондон. Дагаад бүх төрлийн хүнс, бараа, бүтээгдэхүүний үнэ дээшилж, ард иргэд дахиад л хамраараа газар хатгахыг “зөгнөж” буй нэг шинж юм.